طغیان دستگاه گوارش - وبلاگ مونوپاد

به گزارش وبلاگ مونوپاد، استفراغ بیرون رانده شدن پرفشار محتویات معده و بخش ابتدایی روده است. تعداد زیادی از بیماری ها که بسیاری از آنها بیماری های اولیه دستگاه گوارش نیستند، ممکن است با استفراغ بروز نمایند. بدون توجه به این که دلیل استفراغ چه باشد، استفراغ می تواند پیامدهای وخیمی داشته باشد، از جمله به هم خوردن تعادل اسید و باز در بدن، کاهش حجم آب و املاح در بدن، سوء تغذیه و ذات الریه ناشی از ورود مواد استفراغی به درون ریه ها.

طغیان دستگاه گوارش

مکانیسم تهوع و استفراغ

استفراغ بیرون رانده شدن پرفشار محتویات معده و بخش ابتدایی روده است. تعداد زیادی از بیماری ها که بسیاری از آنها بیماری های اولیه دستگاه گوارش نیستند، ممکن است با استفراغ بروز نمایند. بدون توجه به این که دلیل استفراغ چه باشد، استفراغ می تواند پیغامدهای وخیمی داشته باشد، از جمله به هم خوردن تعادل اسید و باز در بدن، کاهش حجم آب و املاح در بدن، سوء تغذیه و ذات الریه ناشی از ورود مواد استفراغی به درون ریه ها.

کنش استفراغ

استفراغ نتیجه نهایی سه رویداد زیر است:

تهوع: تهوع تجربه ذهنی و ناخوشایندی است که توصیف آن برای افراد مشکل است. از لحاظ فیزیولوژیک تهوع معمولا همراه با کاهش حرکات معده و افزایش تون عضلانی در روده کوچک است. به علاوه اغلب جهت حرکات کرمی (پریستالتیس) معمول بخش فوقانی روده کوچک معکوس و رو به بالا می گردد.

عق زدن: عق زدن به حرکات اسپاسمی عضلات تنفسی گفته می گردد که هنگام بسته بودن گلوت (دریچه نای) رخ می دهد. هنگامی که این حرکات رخ می دهند، بخش تحتانی معده (آنتروم) منقبض می گردد و بخش فوقانی (قله معده) و دریچه فوقانی معده (کاردیا) شل می شوند. فشار منفی درون قفسه سینه ناشی از حرکات تنفسی در مقابل گلوت بسته، باعث می گردد، بخش شکمی مری و کاردیا به طور مکرر به درون قفسه سینه وارد شوند.

استفراغ: هنگامی رخ می دهد که محتویات معده و اغلب روده کوچک به سمت بالا رانده و از دهان خارج شوند. این حرکت ناشی از رشته ای از رویدادهای کاملا هماهنگ شده است که می توان آن را به صورت این چند مرحله توصیف کرد:

یک نفس عمیق کشیده می گردد، گلوت بسته می گردد و حنجره بالا می آید تا دریچه فوقانی مری باز گردد. بعلاوه کام نرم به بالا می رود تا منافذ پشتی بینی را ببندد.

هم زمان با حرکت دیافراگم (پرده عضلانی میان قفسه سینه و شکم)، درون قفسه سینه فشار منفی ایجاد می گردد که باز شدن مری و دریچه انتهایی آن را تسهیل می نماید.

هم زمان با حرکت رو به پایین دیافراگم، عضلات شکم به شدت منقبض می شوند، معده را می فشارند و بنابراین فشار درون معده را بالا می برند. در حالی که دریچه خروجی معده (پیلور) بسته است و دهانه مری نسبتا باز است، جهت خروجی برای محتویات معده باز است.

گرچه رشته رویدادهایی که در بالا ذکر شد، به طور معمول رخ می دهند اما اجتناب ناپذیر نیستند. استفراغ گاه به طور ناگهانی و در غیاب نشانه های هشداردهنده قبلی بروز می نماید. یک دلیل شایع استفراغ جهنده انسداد مجرای خروجی معده است که اغلب در نتیجه بلع یک جسم خارجی رخ می دهد. یک واکنش بدنی که شبیه به استفراغ به نظر می رسد اما باید آن را از استفراغ افتراق داد، برگرداندن غذا به دهان (رگورژیتاسیون) است. رگورژیتاسیون خروج بی فشار مواد غذایی از دهان است که اغلب حتی پیش از آنکه مواد غذایی به معده رسیده باشد، رخ می دهد و معمولا نتیجه بیماری مری است.

کنترل عصبی استفراغ

مجموع فعالیت های پیچیده ای که به استفراغ می انجامد، بیانگر آن است که استفراغ باید تحت کنترل مراکز عصبی مرکزی باشد و همین گونه هم است. درون ساقه مغز دو واحد مجزا از لحاظ ساختمانی و کارکردی وجود دارند که استفراغ را کنترل می نمایند:

مراکز دوجانبه استفراغ که در تشکیلات شبکه ای بصل النخاع (پیاز مغز) قرار دارند پیغام ها را از تعداد زیادی از منابع خارجی دریافت می نمایند و تحریک آنها نهایتا به استفراغ منتهی می گردد. تحریک الکتریکی این مرکز باعث القای استفراغ می گردد و تخریب این مراکز در حیوانات آنها را نسبت به داروهای استفراغ زا مقاوم می نماید. مراکز مغزی استفراغ پیغام های آوران عصبی را از دست کم چهار منبع دریافت می نمایند:

1- ناحیه آغازگر گیرنده شیمیایی

2- اعصاب آوران احشایی از دستگاه گوارش (اعصاب واگ و سمپاتیک): پیغام های این اعصاب عوارضی مانند اتساع معده و روده (که محرکی قوی برای استفراغ است) یا تحریک پوشش مخاطی آنها را به مغز خبر می دهند.

3- اعصاب آوران احشایی خارج از دستگاه گوارش: شامل پیغام هایی از مجاری صفراوی، صفاق (پرده پوشاننده احشای شکم)، قلب و بسیاری اندام های دیگر است. این پیغام های ورودی به مرکز استفراغ شرح دهنده این است که چرا برای مثال سنگ مجرای مشترک صفرا در یک بیمار می تواند در او استفراغ ایجاد کند.

4- اعصاب آوران از مراکز خارج بصل النخاع در مغز: روشن است که بعضی از تحریک های روانی (رایحه ها، ترس)، اختلال بخش دهلیزی گوش داخلی (بیماری حرکت یا ماشین زدگی) و ضربه مغزی می توانند استفراغ ایجاد نمایند.

ناحیه آغازگر گیرنده شیمیایی(ِCTZ) ،مجموعه ای دوطرفه از مراکز عصبی در ساقه مغز هستند که زیر کف بطن چهارم مغز قرار می گیرند. تحریک الکتریکی این مراکز استفراغ ایجاد نمی نماید اما داروهای استفراغ آور تنها در صورتی که این مراکز سالم باشند، می توانند عمل نمایند. ناحیه آغازگر گیرنده شیمیایی در واقع به اسم گیرنده های شیمیایی قی آور برای مراکز استفراغ عمل می نماید. تغییرات شیمیایی در بدن (مصرف داروهای قی آور، بالا بودن اوره خون، کمبود اکسیژن خون و عارضه کتواسیدوز دیابتی) از طریق این مراکز حس می شوند و بعد پیغام های تحریک نماینده ای را به مراکز استفراغ می فرستند. بسیاری از داروی ضداستفراغ با اثر کردن بر ناحیه آغازگر گیرنده شیمیایی، مانع استفراغ می شوند. به طور خلاصه، دو گروه پایه ای از جهتها- یکی جهت عصبی و دیگر جهت شیمیایی- به فعال شدن مراکز استفراغ که استفراغ را آغاز و کنترل می نمایند، منجر می شوند. می توانید مراکز استفراغ در مغز را به اسم فرمانده ارشدی در نظر بگیرید که تصمیم آخر را می گیرد. این تصمیم بر اساس اطلاعات داده شده از مجموعه ای از مشاوران است. در میان آنها ناحیه آغازگر گیرنده شیمیایی نفوذ قابل توجهی دارد. گرچه تصویری که در اینجا ارایه دادیم تا حدود زیادی ساده شده است و بسیاری از جزییات در آن نیامده است اما اساس فیزیولوژی و داروشناسی استفراغ را شرح می دهد.

علل و عواقب استفراغ

تهوع و استفراغ نشانه هایی رایج و نگران نماینده هستند که علل متعددی دارند

تقریبا هر کسی زمانی در زندگی ا ش دچار تهوع و استفراغ شده است. گر چه این نشانه ها بسیار ناخوشایند هستند، معمولا علل آنها جدی نیست. هنگامی که دلیل این نشانه ها شناخته شد، درمان اغلب امکان پذیر است. همان طور که گفته شد، مغز حاوی مرکزی است که بازتاب عصبی مربوط به استفراغ را کنترل می نماید. استفراغ در نتیجه تحریک گیرنده هایی در جاهای متفاوت بدن -که لزوما ممکن است مربوط به دستگاه گوارش نباشد- بروز می نماید. پیغام ها از معده و بخش فوقانی روده که به این مرکز وارد می شوند و می توانند ایجاد تهوع و احتمالا استفراغ نمایند، ممکن است در نتیجه تحریک های گوناگونی ایجاد شوند:

آسیب به دیواره معده یا ورود مواد سوزاننده به دستگاه گوارش. بعلاوه سموم شیمیایی، الکل یا سم های باکتریایی ممکن است از این طریق مرکز استفراغ را تحریک نمایند. تعدادی از داروها می توانند باعث تهوع و گاهی استفراغ شوند. داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی مانند آسپرین و ایبوپروفن شایع ترین داروهای ایجادنماینده تهوع هستند. پاسخ ایمنی به بیماری ناشی از ویروس ها یا باکتری ها در معده هم ممکن است باعث تهوع گردد. مرکز استفراغ در مغز به بعضی تغییرات در خون هم حساس است.

دلیل تهوع و استفراغ حین بارداری نامعلوم است. این عارضه را به اشتباه تهوع صبحگاهی می نامند. اما اغلب زنانی که گرفتار آن شده اند می دانند این حالت تنها در صبح ها رخ نمی دهد. تصور می گردد تغییراتی در مقدار استروژن خون عامل این عارضه باشد. گرچه موارد ساده استفراغ ندرتا باعث مسئله ای می گردد، گاهی استفراغ ممکن است به عواقبی جدی مانند ذات الریه ناشی از وارد شدن مواد استفراغی به ریه ها بینجامد. به علاوه استفراغ های شدید یا مکرر به اختلال تعادل اسید و باز، کم آبی بدن و تخلیه املاح یا الکترولیت ها منجر می شوند. در چنین مواردی باید با تشخیص دلیل زمینه ای و انجام درمان اختصاصی استفراغ را مهار کرد اما تشخیص فوری دلیل استفراغ اغلب ساده نیست و در کوتاه مدت می توان از تجویز داروهای ضداستفراغ برای مهار استفراغ و کاهش عواقب آن استفاده کرد.

منبع:http://www.salamat.com

/ج

منبع: راسخون